مسجد سردار در خیابان امام شهرستان ارومیه و در امتداد بافت قدیمی شهر که به راسته غلامخان معروف است قرار دارد و از آثار دوره قاجاریه میباشد. این مسجد ۴۰۰ الی ۵۰۰ متر با مسجد جامع فاصله دارد و در عهد قاجاریه توسط عبدالصمدخان پدر آقاخان، جد اعظم عظیم السلطنه سردار بنا نهاده شد.
سردار در سال ۱۳۳۰ هجری قمری به مرمت این بنا همت گماشت و در سال ۱۳۳۱ هجری قمری توسط وی ساعت بزرگی سر در آن نصب شده است و به همین دلیل این بنا به مسجد ساعت (ساعتلو) نیز معروف است.
مسجد سردار از دو قسمت مجزا تشکیل شده است: قسمت اصلى و مهم مسجد را شبستان بزرگ آن تشکیل مى دهد. شبستان داراى طرح مستطیل به طول ۲۲ و به عرض ۱۸ متر است. در گوشهٔ جنوب شرقى شبستان که از حالت مستطیل خارج شده، ۱۲ ستون سنگى هشت ضلعى وجود دارد که سرستون هاى آن به شیوه مقرنس، تراش داده شده و زیبایى خاصى به مسجد بخشیده است.
انتهاى شبستان بزرگ، شبستان کوچک قرار دارد که با یک ورودى به داخل شبستان اصلى راه دارد. ابعاد طول و عرض آن ۱۲×۱۰ متر است و از نظر شکل همانند شبستان بزرگ است، ولى ساده و بدون تزئین و آرایش. یک محراب آجرى ساده نیز در ضلع جنوب آن ساخته شده است.
تمام مصالح به کار رفته در مسجد سردار ، به استثناى ۱۲ ستون شبستان، از دیوارهاى طرفین تا قسمت هاى طاق و پوشش سقف، همه از آجرهایى به ابعاد ۵×۲۲×۲۰ سانتىمتر است که با ملاط گچ و خاک ساخته شده است. در انتهاى شبستان (قسمت غربى) که متصل به شبستان کوچک است با تخته کوبى حدود یک فرش انداز را به صورت بالکن چوبى جهت استفاده بانوان در آورده اند که بیشتر قسمت هاى این بالکن چوبى را با نقاشى و نوشته تزئین کرده اند.
قسمت پایین دیوارهاى شبستان بزرگ، مانند ازاره اکثر مساجد قدیمى، تا ارتفاع یک متر با کاشى هاى سبز رنگ به ابعاد ۲۰×۲۰ سانتىمتر پوشانیده شده است. بالاى ازاره مذکور، دور تا دور مسجد را یک حاشیه باریک به اندازه عرض یک کاشى با کاشىهاى هفت رنگ، شامل نقوش گل و بوته با رنگهاى زرد و صورتى، آبى، سبز و سفید پوشش داده اند. بقیهٔ دیوار در چهار طرف فاقد هر گونه اندود و تزئین است. طاق هاى سقف شبستان را با رنگ سبز رنگ آمیزى کرده اند و فرم چیدن آجر رواق ها نیز با مهارت انجام گرفته است.
البته در سال هاى اخیر تمام فضاهاى داخلى سقف مجدداً سفیدکارى شده است. تزئین چشمگیر و جالب این مسجد به شکل تراش ستون هاى سنگى شبستان بزرگ و سر ستون هاى مربع آنها که به شیوهٔ قطاربندى نزدیک به مقرنس تراش داده شده اند، مربوط مى شوند. در سال هاى اخیر، ضمن دستکارى دیگر قسمت هاى مسجد، روى ستون ها و سرستون ها را با رنگ روغن نقاشى کرده اند که خوشبختانه هیچگونه آسیبى به آنها نرسیده است.
نور شبستان بزرگ از دو ضلع شمالى و جنوبى ساختمان تأمین مى گردد؛ پنجره هاى اصلى در ضلع شمالى تعبیه شده اند و طاق به وسیلهٔ یک تیغهٔ باریک به دو قسمت تقسیم شده است که در هر قسمت یک پنجره نصب کرده اند. پنجره هاى شبستان در اصل چوبى بوده است و در بالاى آن نورگیرهاى کوچک (روزن) وجود داشته، ولى اخیراً پنجره ها را تعویض کرده اند و به جاى آنها پنجره هاى آهنى نصب کرده اند که در نتیجه روزنه ها بسته شده است. در بالاى طاق هاى ضلع جنوبى، نورگیرهاى مدور کوچکى نیز تعبیه شده است.
مسجد سردار
مسجد سردار در خیابان امام شهرستان ارومیه و در امتداد بافت قدیمی شهر قرار دارد و از آثار بهجای مانده از دوره قاجار است. این مسجد که جزو جاهای دیدنی ارومیه محسوب میشود، توسط عبدالصمد خان احداث و سالها بعد روی آن ساعتی نصب شد که به همین دلیل محلیها آن را به نام مسجد ساعتلو یا مسجد ساعت نیز میشناسند.
مسجد سردار کجاست؟
مسجد سردار ارومیه در خیابان امام خمینی (ره) و امتداد راسته غلام خان واقع شده است و در میان جاهای دیدنی استان آذربایجان غربی قرار دارد.
آدرس: استان آذربایجان غربی، ارومیه، خیابان امام خمینی (ره)، راسته غلام خان
معرفی مسجد سردار
مسجد سردار توسط عبدالصمد خان، جد اعظم عظیم السلطنه سردار در دوره قاجار ساخته شده است. سردار در سال ۱۳۳۰ هجری قمری آن را مرمت و در سال ۱۳۳۱ هجری قمری نیز ساعت بزرگی بالای سردر آن نصب کرد. به همین خاطر این بنا به مسجد ساعت یا ساعتلو نیز معروف است.
معماری مسجد سردار
مسجد سردار از دو بخش شبستان بزرگ و شبستان کوچک تشکیل شده است که از یکدیگر مجزا هستند. همه مصالح به کار رفته در مسجد، از دیوارهاى اطراف تا قسمتهاى طاق و پوشش سقف بهغیر از ۱۲ ستون شبستان، آجرهایی در ابعاد ۵*۲۲*۲۰ سانتىمتر دارند که با ملات گچ و خاک کار شدهاند.
شبستان بزرگ مستطیلی شکل و به طول ۲۲ متر و عرض ۱۸ متر است که بخش اصلی و مهم مسجد را تشکیل میدهد. ۱۲ ستون سنگى هشت ضلعى در گوشه جنوب شرقى شبستان وجود دارد که از حالت مستطیلی خارج شدهاند. سرستونهای آنها به سبک مقرنس تراشکاری شده و باعث زیبایی هرچه بیشتر مسجد شده است.
قسمت پایین دیوارهاى شبستان بزرگ مانند ازاره اکثر مساجد قدیمى تا ارتفاع یک متر کاشیکاری شده است که این کاشیها سبز رنگ و در ابعاد ۲۰ در ۲۰ هستند. کاشىهاى هفت رنگ شامل نقشهای گل و بوته با رنگهاى زرد و صورتى، آبى، سبز و سفید میشوند که دورتادور مسجد به چشم میخورند؛ ولی بقیه قسمتهای دیوار در چهار طرف تزیینی ندارد. طاقهاى سقف شبستان به رنگ سبز هستند و فضاهاى داخلى سقف بهتازگی مجددا سفیدکاری شدهاند.
دو ضلع شمالى و جنوبى بنا نور شبستان را تامین میکنند. تیغه باریکی، طاق را به دو بخش مساوی تقسیم کرده که در هر بخش پنجرهای نصب شده است. پنجرههای شبستان قبلا از چوب ساخته شده بود و بالای آنها نورگیرهاى کوچکی قرار داشت؛ اما بعدها پنجرههای آهنی جایگزین آنها شد که در نتیجه نورگیرها بسته شدند. طاقهاى ضلع جنوبى نیز دارای نورگیرهای کوچک دایرهای شکل هستند.
شبستان کوچک در انتهاى شبستان بزرگ ساخته شده و با یک ورودى به داخل شبستان اصلى متصل شده است. این بخش به شبستان بزرگ شباهت دارد؛ ولی فاقد تزیین است. در ضلع جنوب شبستان، محراب آجرى سادهای وجود دارد.
در انتهاى شبستان (قسمت غربى) که متصل به شبستان کوچک است، با تختهکوبى، حدود یک فرشانداز را بهصورت بالکن چوبى جهت استفاده بانوان درآوردهاند که بیشتر قسمتهاى آن مزین به نقاشى و نوشته است.
در سالهاى اخیر ضمن دستکارى دیگر قسمتهاى مسجد، روى ستونها و سرستونها را با رنگ روغن نقاشى کردهاند که خوشبختانه هیچگونه آسیبى به آنها وارد نشده است.
نکات بازدید از مسجد سردار
- مسجد سردار امروزه نیز محل برگزاری نماز است و در این ساعات میتوانید از آن دیدن کنید.
- برای بازدید از مسجد باید پوشش مناسب داشته باشید.
- این مسجد ۴۰۰ تا ۵۰۰ متر با مسجد جامع ارومیه فاصله دارد و از همین رو میتوانید بازدیدی از آن نیز داشته باشید.