در ۱۵ کیلومتری غرب شاهین دژ ۱۷ اتاق کنده شده در دل کوه با یک تراس بسیار جالب با منظره قابل توجه در بالای کوه در مجاورت روستای سماقان دیده می شود که از آثار جالب توجه این منطقه بوده و متعلق به هزاره اول قبل از میلاد است. این مکان در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۷۳۸۶ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و از جاذبه های گردشگری استان آذربایجان غربی محسوب می شود.
گوردخمه های صخره ای سُماقان مجموعه اتاق های سنگی سُماقان در روستای کوچک سماقان، از بخش های شهرستان شاهین دژِ استان آذربایجان غربی هستند که در گوشه جنوبی کوهی موسوم به فرهاد تراش و در دامنه نزدیک به ۱۰ متری کوه پدیدار شده اند. مجموعه گوردخم ه‌های سُماقان دارای هفت اتاق سنگی با نقشه مستطیل شکل است که بلندای (ارتفاع) ورودی آنها کم و نزدیک به نیم متر است. بلندای درونی چهاراتاق کمابیش ۱.۸۰سانتی متر، دو اتاق دیگر ۱.۶۰ سانتی متر و یکی از اتاق ها ۱.۹۵ سانتی متر است که با فاصله کمی از یکدیگر در دل کوه کَنده شده اند. گمان می رود که این مجموعه در آغاز کاربری آرامگاهی داشته، ولی در دوره های پس از آن به منزله جایگاه مسکونی هم مورد استفاده قرار گرفته است. علاوه بر دارا بودن منظره فوق العاده بر بالای آن حصاری به شکل برج و بارو از هزاره اول قبل از میلاد باقی مانده که ارتفاع آن بیش از ۳ متر و طولی در حدود ۵۰ متر (بطور تقریبی) با برجهای نیم دایره ای شکل وجود دارد که جنبه تدافعی داشته است. به نظر کارشناسان باید با احتیاط گفته شود که این مجموعه سبک آشنای معماری گورخانه های سنگی در نیمه نخست هزاره یکم پیش از میلاد را به نمایش می گذارد. آنچنان که در طول های جغرافیایی غربی تر وابسته و منسوب به اورارتوهاست و در بخش هایی هم می تواند از آنِ مادها شناخته شود.
