آرامگاه سید صدرالدین یادگاری از جنگ چالدران بین ایران و دولت عثمانی است و از جاذبه های گردشگری این شهر محسوب می شود. این آرامگاه متعلق به سید صدرالدین صفوی، وزیر اعظم شاه اسماعیل صفوی است که در جنگ چالدران با رشادت های فراوان با همراهی ۲۷ هزار نفر از سربازان رشید ایران در این محل به شهادت رسید. جنگ حماسی چالدران به عنوان نگین درخشانی در تاریخ سرشار از مقاومت و حماسه ملت ایران می درخشد. این مقبره در دوره صفوی ساخته شده و در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شماره ثبت ۳۲۵۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت ملی رسیده است.
شهرستان چالدران در سمت شمال غربی استان آذربایجان غربی واقع است و از سمت غرب با کشور ترکیه هم مرز است. این شهرستان بیشتر به خاطر جنگ چالدران شهرت دارد؛ جنگی که بین نیروهای شاه اسماعیل اول صفوی و سلطان سلیم اول عثمانی در ۳۱ مرداد ۸۹۳ خورشیدی رخ داده است. از آثار این جنگ در شهرستان چالدران، گورستان کشته شدگان جنگ و چندین مجسمه در محل جنگ و داخل شهر است. مقبره سید صدرالدین از مهم ترین بناهای تاریخی و جاهای دیدنی چالدران در شمال استان آذربایجان غربی است که به عنوان نماد رشادت و میهن دوستی ایرانیان برای پاسداشت یاد و خاطره ۲۷ هزار شهید جنگ چالدران با الهام از معماری اصیل ایران و با استفاده از آجر قرمز و سنگ در ۴ کیلومتری چالدران بین روستاهای گل اشاقی و سعدل در دوران صفویه بنا شده است. این اثر زیبا از جمله مقبره های منحصر به فرد اسلامی است که به صورت بنای ۶ ضلعی احداث شده و در دشت وسیعی قرار گرفته و این دشت یادآور واقعه تاریخی جنگ چالدران و نبرد سهمگین ایران و عثمانی است.
میر سید شریف الدین علی صدر قاضی عسگر شیرازی ملقب به سید صدرالدین از وزاری شاه اسماعیل صفوی است که در جنگ به شهادت رسید و مقبره وی از آن زمان مورد تکریم و احترام اهالی چالدران و مناطق اطراف است. در سال ۱۳۷۰ مطالعات باستان شناسی در این مکان صورت گرفت که نشان داد پی مقبره بر روی کرسی چینی سنگی ساخته شده که از داخل مدور و از بیرون ۶ ضلعی بود و بالا بودن آب های تحت الارض پی بنا و قبور شهدا را غرقاب کرده بود که علت آن به احتمال قوی انسداد تخلیه آب های زیرزمینی در انتهای مخروط افکنه در اثر انباشته شدن رسوبات و به احتمال کمتر مربوط به تغییر مسیر حرکت چشمه بالادست بنا یا هر دو اینها بوده است.
مصالح استفاده شده در بنا از ۳ ماده اصلی سنگ با ملات گل و آهک بوده و جنس سنگ های حجاری شده در آن از نوع آتشفشانی اسیدی، متعلق به کواترنری و بیشتر به رنگ سفید هستند. مقبره سید صدرالدین در نحوه کرسی چینی سنگی، سنگ های نما و استفاده از ملاط ماسه و آهک با بنای شیخ حیدر قابل مقایسه است. ایوان رفیع و زیبای مقبره در سمت جنوب آن تعبیه شده و تزئیناتی همچون مقرنس کاری، آجرکاری و قاب بندی در آن به کار رفته و نورگیرهای داخلی قسمتی از نور داخل مقبره را تامین می کنند. گنبد زیبای این آرامگاه به صورت دو پوش طراحی شده و ارتفاع بنا با احتساب آن به ۲۵ متر می رسد. در بخش بیرونی بنا و قسمت تحتانی آن به پیروی از اسلوب ساخت مقبره از سنگ های سفید تراش خورده استعمال شده و در سمت فوقانی آن حجرات تزئینی همراه با طاق های جناقی به چشم می خورد. قرینه سازی و بند کشی آجرها به صورت فیل پوش های منظم، قاب بندی و حرکت یکنواخت آجرها در جهت احداث گنبد، زیبایی این بنا را دوچندان می کند. در ورودی محوطه مقبره مجسمه شاه اسماعیل اول به صورت ایستاده و به ارتفاع سه و نیم متر از فایبرگلاس و بتون به رنگ برنز خودنمایی می کند. بنای این مقبره ابتدا به صورت ساختمانی مدور از سنگ و گل با سقف تیرپوش و بنایی ساده بود که پس از انجام مطالعات باستان شناسی و بررسی متون تاریخی، در سال ۱۳۷۸ به پاس احترام شهدای حماسه تاریخی چالدران با حفظ پلان مقبره مکشوفه، یک یادمان آجری گنبد دار از روی پی اصلی احداث شد که نقشه آن ملهم از بنای اولیه بنا است. این یادمان دارای کرسی چینی از جنس سنگ های تراش خورده است که ارتفاعی حدود دومتر را شامل می شود، برای زیبا کردن آن ازاره تزئینی در قسمت فوقانی کرسی چینی ایجاد کرده اند.
این مقبره در ۴ کیلومتری چالدران بین روستاهای گل اشاقی و سعدل واقع شده است.
مقبره سید صدرالدین، وزیر اعظم شاه اسماعیل صفوی، از جاهای دیدنی استان آذربایجان غربی در شهرستان چالدران است که نماد رشادت و دلاوری، میهن‌دوستی ایرانیان و سمبلی از پایمردی‌ها در دفاع از ناموس و خاک ایران به حساب می‌آید. در واقع، این مقبره که در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ هجری شمسی با شماره ثبت ۳۲۵۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت ملی رسید، یادگاری از رشادت و شهامت ایرانیان در دوره صفویه و در جنگ مشهور چالدران است.
مقبره شیخ صدرالدین کجاست؟
مقبره سید صدرالدین یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی مذهبی و جاهای دیدنی چالدران در شمال استان آذربایجان غربی است. این مقبره در چهار کیلومتری چالدران بین روستاهای گل اشاقی و سعدل قرار دارد.
آدرس: استان آذربایجان غربی، چهار کیلومتری چالدران، در نزدیکی روستاهای گل اشاقی و سعدل
معرفی مقبره شیخ صدرالدین
شهرستان چالدران بیشتر به خاطر جنگ چالدران شهرت دارد؛ جنگی که بین نیروهای شاه اسماعیل اول صفوی و سلطان سلیم اول عثمانی در ۳۱ مرداد ۸۹۳ هجری شمسی رخ داد. از آثار این جنگ در شهرستان، گورستان کشته‌شدگان و چندین مجسمه در محل جنگ و داخل شهر بر جای مانده است.
آرامگاه سید صدرالدین یادگاری از جنگ چالدران است که به سید صدرالدین صفوی، وزیر اعظم شاه اسماعیل صفوی تعلق دارد. او در جنگ چالدران با رشادت‌های فراوان همراه با ۲۷ هزار نفر از سربازان رشید اسلام در این محل به شهادت رسید. در ورودی محوطه مقبره، مجسمه سید صدرالدین به‌صورت ایستاده از فایبرگلاس و بتون به رنگ برنز خودنمایی می‌کند. ضریحی در آرامگاه وجود دارد که به‌جز مقبره سید صدرالدین، قبر امیر عبدالباقی وزیر اعظم نیز قرار گرفته است.
این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ هجری شمسی با شماره ثبت ۳۲۵۶ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت. با این وجود، مقبره او همچنان برای بسیاری از ایرانی‌ها ناشناخته مانده است. نماینده مردم ماکو، چالدران، شوط و پلدشت در مجلس شورای اسلامی، علت این موضوع را فقدان راه دسترسی مناسب از جمله راه‌آهن، بزرگراه و آزادراه و تعداد ناکافی پروازها می‌داند.
معماری و تزیینات مقبره شیخ صدرالدین
مقبره شیخ صدرالدین به‌عنوان نماد رشادت و میهن‌دوستی ایرانیان برای پاسداشت یاد و خاطره ۲۷ هزار شهید جنگ چالدران با الهام از معماری اصیل ایرانی و استفاده از آجر قرمز و سنگ در دوره صفویه ساخته شد. این اثر زیبا از جمله مقبره‌های منحصربه‌فرد اسلامی محسوب می‌شود که به‌صورت بنای ۶ ضلعی احداث شده و در دشت وسیعی قرار گرفته است. این دشت یادآور واقعه تاریخی جنگ چالدران و نبرد سهمگین ایران و عثمانی است.
مصالح مورد استفاده در بنا از سه ماده اصلی سنگ با ملات گل و آهک است که جنس سنگ‌های حجاری شده در آن از نوع آتشفشانی اسیدی، متعلق به کواترنری و بیشتر به رنگ سفید هستند. مقبره سید صدرالدین در نحوه کرسی چینی سنگی، سنگ‌های نما و استفاده از ملات ماسه و آهک با بنای شیخ حیدر قابل‌مقایسه است.
بنای این مقبره ابتدا به‌صورت ساختمانی مدور از سنگ و گل با سقف تیرپوش و بنایی ساده بود. پس از انجام مطالعات باستان‌شناسی و بررسی متون تاریخی، سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان غربی در سال ۱۳۷۸ هجری شمسی با حفظ پلان مقبره مکشوفه، یادمان آجری گنبدداری از روی پی اصلی احداث کرد که نقشه آن ملهم از بنای اولیه بنا بود. این یادمان دارای کرسی چینی از جنس سنگ‌های تراش خورده است که ارتفاعی حدود دو متر دارد و از ازاره تزیینی در قسمت فوقانی کرسی چینی استفاده شده است.
ایوان رفیع و زیبای مقبره در سمت جنوب آن قرار دارد و تزییناتی همچون مقرنس‌کاری، آجرکاری و قاب‌بندی در آن به کار رفته است و نورگیرهای داخلی قسمتی از نور داخل یادمان را تامین می‌کنند. گنبد زیبای مقبره به‌شکل دو پوش طراحی شده است و ارتفاع بنا با احتساب آن به ۲۵ متر می‌رسد. در بخش بیرونی بنا و قسمت پایینی آن به پیروی از روش ساخت مقبره، از سنگ‌های سفید تراش‌خورده استفاده شده است و در بخش بالایی آن حجره‌های تزیینی همراه با طاق‌های جناقی به چشم می‌خورد.
قرینه‌سازی و بندکشی آجرها به‌صورت فیل‌پوش‌های منظم، قاب‌بندی و حرکت یکنواخت آجرها در جهت احداث گنبد، زیبایی این بنا را دوچندان کرده‌اند.
شیخ صدرالدین چه کسی بود؟
میر سید شریف‌الدین علی صدر قاضی عسگر شیرازی ملقب به سیدصدرالدین از وزاری شاه اسماعیل صفوی بود که در جنگ چالدران به شهادت رسید و مقبره وی از آن زمان مورد تکریم و احترام اهالی چالدران و مناطق اطراف است.
جنگ چالدران
جنگ چالدران بین امپراتوری عثمانی با فرماندهی سلطان سلیم عثمانی و سپاه قیزلباش به فرماندهی شاه اسماعیل صفوی اول با تجاوز دولت عثمانی آغاز شد. در این جنگ لشکر عثمانی به تعداد ۱۰۰ هزار نفر مجهز به تفنگ‌های سرپر و ۳۰۰ توپ جنگی و سپاه قزلباش به تعداد حدود ۲۸٫۵۰۰ نفر با شمشیر، نیزه و تیر و کمان بودند.
تعداد ۱,۹۴۳ نفر از نیروهای عثمانی به دست سپاهایان شاه اسماعیل به اسارت درآمدند و هیچ یک از نیروهای قیزباش در این جنگ اسیر نشدند. ۲۷ هزار نفر از سپاه ایران از جمله سید علی شریف الدین علی صدر (قاضی عسگر) وزیر اعظم شاه اسماعیل صفوی، معروف به سید صدر الدین صفوی خضری در جنگ چالدران به شهادت رسیدند. نتیجه این نبرد، پیروزی سپاه عثمانی بر سپاه صفوی بود. شاه اسماعیل کشته‌شدگان جنگ را در کنار بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی به خاک سپرد که این گورستان به «شهیدگاه» شهرت یافت.
نکات بازدید از مقبره شیخ صدرالدین
- در اطراف مقبره طبیعت بسیار زیبایی به چشم می‌خورد که شما را مبهوت خود خواهد کرد.
- در این محل کسی به‌عنوان راهنما وجود ندارد که درباره مقبره و سرنوشت شهدای جنگ چالدران به شما توضیح دهد.
- بازدید از این محل رایگان است.
- با توجه به هوای سرد منطقه، بهترین زمان بازدید از مقبره را می‌توان فصل بهار و تابستان دانست.
- در حفاظت از این اثر تاریخی بکوشید و از ریختن زباله و نوشتن یادگاری بپرهیزید.
